Instrument nie został przekazany do dalszego procedowania.
Instrument: Wsparcie oprócz opieki – poszerzone wsparcie wytchnieniowe adresowany jest do rodziny osób z niepełnosprawnością oraz innych osób bezpośrednio wspierających te osoby w codziennym życiu. Kierowany jest zarówno do rodzin, dla których niepełnosprawność członka rodziny jest sytuacją nową, jak tych, którzy doświadczają jej od wielu lat, bez względu na miejsce zamieszkania, status materialny, strukturę rodziny, wiek osoby z niepełnosprawnością, dostępność i korzystanie dotychczas z systemu wsparcia.
Celem instrumentu jest stworzenie kompleksowego systemu wsparcia - zbioru usług - dla rodziny osoby z niepełnosprawnością, który opiera się na założeniu, że fizycznie i psychicznie zdrowe osoby wspierające są bardziej otwarte na rozwój swojego dziecka/innego członka rodziny i wykazują zachowania, których celem jest maksymalne zwiększenie niezależności osoby z niepełnosprawnością.
Poszerzone wsparcie wytchnieniowe to nie tylko zapewnienie rodzicom lub opiekunom osób niepełnosprawnych czasowego zastępstwa w opiece nad osobą niepełnosprawną, ale także wzmocnienie osobistego potencjału rodziców lub opiekunów zaangażowanych w codzienne wspieranie osób niepełnosprawnych. Realizowane działania mają za zadanie ograniczenie negatywnego wpływu sytuacji życiowej na kondycję psychiczną rodziny oraz jej aktywność w życiu społecznym i zawodowym, poprzez dostęp do specjalistycznego wsparcia rehabilitacyjnego, psychologiczno-terapeutycznego, prawnego, organizację grup rodziców wpierających się wzajemnie, kręgów wsparcia rodzin oraz tworzenie planów na przyszłość i promocję przedsięwzięć pokazujących możliwości osoby z niepełnosprawnością, połączone z elementami edukacji rodzin. W projektowanym instrumencie wsparcia zaplanowano również elementy aktywizacji społecznej i rozwiązania prawne zwiększające możliwość łączenia opieki z aktywnością zawodową opiekuna- elementy wspierające utrzymanie lub podjęcie pracy.
Wskazane wyżej działania w ich realizacji powinny być ściśle dostosowane do potrzeb konkretnej rodziny dzięki wykorzystaniu przygotowanego w instrumencie narzędzia do diagnozy potrzeb sytuacji rodziny i innych osób bezpośrednio wspierających osobę z niepełnosprawnością- wsparcie „szyte na miarę”. Narzędzie to rekomendowane jest do systemowego wdrożenia w realizacji usług wytchnieniowych w kraju we wszystkich programach opieki/wsparcia wytchnieniowego jako standard diagnozy wsparcia wytchnieniowego. Poza arkuszem do diagnozy potrzeb przygotowano i przetestowano w pilotażu instrumentu pełny pakiet narzędzi, które mogą być istotną pomocą dla realizatorów wsparcia w przedstawionej formie lub jako wzór możliwy do dostosowania do indywidualnych potrzeb. Przedstawione w instrumencie dobre praktyki wynikające z pilotażu są źródłem pomysłów oraz motywacji do podejmowania działań wspierających rodzinę.
W przypadku tego instrumentu nie zostały wypracowane projekty rozwiązań prawnych- zgodnie z uchwała nr 4/2022 Komitetu Sterującego z dnia 1 grudnia 2022 r. w sprawie wyboru instrumentów do dalszego procedowania w ramach realizacji projektu pn. „Aktywni niepełnosprawni – narzędzia wsparcia samodzielności osób niepełnosprawnych” W związku z tym eksperci pracujący w projekcie przygotowali rekomendacje dotyczące włączenia form poszerzonego wsparcia wytchnieniowego w funkcjonujące lub nowe programy w obszarze wsparcia wytchnieniowego rodzin osób z niepełnosprawnością. Pokazują one potrzebny kierunek zmian w planowaniu działań wspierających na poziomie krajowym, w szczególności konieczność uzupełnienia istniejących programów o nowe zakresy wsparcia i nowe rozwiązania praktyczne zwiększające skuteczność działań realizowanych przez samorządy gminne i powiatowe oraz organizacje pozarządowe uczestniczące w Programie.
Wdrożenie rozwiązań w proponowanym i przedstawionym w instrumencie kształcie jest szansą na rzeczywistą i trwałą zmianę jakości życia rodziny i jej funkcjonowania w środowisku lokalnym, co byłoby krokiem milowym w procesie deinstytucjonalizacji wsparcia osób z niepełnosprawnością w Polsce.
